Ένα νέο Ινστιτούτο, το μοναδικό στην Ελλάδα αποκλειστικά στον τομέα της Αστροφυσικής, πρόκειται σύντομα να ενταχθεί στην μεγάλη οικογένεια του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), αποτελώντας το έβδομο Ινστιτούτο του, έπειτα από ψήφιση σχετικής διάταξης νόμου στη Βουλή, στις 26 Φεβρουαρίου.

Το Ινστιτούτο αυτό αποτελεί τη μετεξέλιξη των δραστηριοτήτων Αστροφυσικής που λαμβάνουν χώρα εδώ και πολλά χρόνια στην Κρήτη από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το ΙΤΕ, και σκοπό έχει να προάγει την έρευνα στον τομέα της Αστροφυσικής με όρους αριστείας και καινοτομίας και να αποτελέσει μία κρίσιμη παράμετρο για την ισότιμη συμμετοχή της χώρας στην αλματώδη ανάπτυξη αυτού του τομέα έρευνας διεθνώς, αλλά και στην προσέλκυση αξιόλογων Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού. Η πρόταση δημιουργίας του Ινστιτούτου Αστροφυσικής (ΙΑ) υποστηρίχθηκε ένθερμα από το αρμόδιο Υπουργείο, το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας και την Περιφέρεια Κρήτης.

Κύριο κορμό του Ινστιτούτου θα αποτελέσει η Ομάδα Αστροφυσικής Κρήτης που απαρτίζεται από Ερευνητές του ΙΤΕ και Συνεργαζόμενα με το ΙΤΕ Μέλη ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η Ομάδα έχει εντυπωσιακές ακαδημαϊκές επιδόσεις τόσο στον Ελληνικό όσο και στον Ευρωπαϊκό χώρο, έχοντας πετύχει να χρηματοδοτηθεί με εξαιρετικά ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις από το European Research Council και από το πρόγραμμα Marie Curie της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες ανέρχονται σε πάνω από 5 εκατομμύρια ευρώ. Σε αυτά προστίθενται και άλλες χρηματοδοτήσεις από πηγές εκτός και εντός Ελλάδος ενώ η ίδρυση του ΙΑ θα συμβάλει καταλυτικά στην επιτυχή διεκδίκηση χρηματοδοτήσεων από πηγές όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) και τα Ευρωπαϊκά Ανταγωνιστικά Προγράμματα.

Οι βασικές ερευνητικές υποδομές για τη λειτουργία και την επιτυχημένη πορεία του Ινστιτούτου Αστροφυσικής λειτουργούν ήδη στην Κρήτη, στο Αστεροσκοπείο του Σκίνακα, που ιδρύθηκε το 1986 από κοινού από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Max-PlanckI nstitut für Extraterrestrische Physik της Γερμανίας. Το Αστεροσκοπείο βρίσκεται στην περιοχή του Ψηλορείτη (Δήμος Ανωγείων) σε υψόμετρο 1750 μέτρων και διακρίνεται για τις εξαιρετικές συνθήκες παρατήρησης που προσφέρει. Η ευκρίνεια της ατμόσφαιρας στον Σκίνακα το καθιστά μοναδικό καθώς είναι η καλύτερη που μέχρι σήμερα έχει μετρηθεί σε αστεροσκοπείο της Ευρωπαϊκής Ηπείρου. Το κύριο τηλεσκόπιο των 1.3 μέτρων είναι εξοπλισμένο με τα πλέον σύγχρονα αστρονομικά όργανα. Πάνω από 200 εργασίες βασισμένες σε αποτελέσματα από την ανάλυση παρατηρήσεων του Αστεροσκοπείου Σκίνακα έχουν ήδη δημοσιευθεί σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά με κριτές.

Οι ερευνητικές προοπτικές του ΙΑ διαγράφονται λαμπρές, ιδιαίτερα μετά και την απόκτηση τουπολωσιμέτρου PASIPHAE, το οποίο ήδη βρίσκεται στο στάδιο της κατασκευής με χορηγία ύψους 1,3 εκατ. ευρώ του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. 15 κορυφαίοι Αστροφυσικοί του πλανήτη (μεταξύ αυτών δύο Νομπελίστες), αναφέρονται σε επιστολές τους με τα πλέον ενθουσιώδη λόγια στις προοπτικές της Ελλάδος να διαδραματίσει παγκοσμίως πρωταγωνιστικό ρόλο σε περιοχές αιχμής της Αστροφυσικής.

Σχετικά με την ίδρυση του Ινστιτούτου Αστροφυσικής, ο Πρόεδρος του ΙΤΕ Καθηγητής Νεκτάριος Ταβερναράκης ανέφερε:

«Με ιδιαίτερο ενθουσιασμό υποδεχόμαστε στο ΙΤΕ το νέο Ινστιτούτο Αστροφυσικής, η δημιουργία του οποίου επισφραγίζει την εξαιρετικά επιτυχημένη μέχρι σήμερα πορεία των ερευνητικών δραστηριοτήτων της Ομάδας Αστροφυσικής και τη διεθνή αναγνώριση του Αστεροσκοπείου του Σκίνακα. Το Ινστιτούτο Αστροφυσικής θα δώσει στην Ελλάδα το συγκριτικό πλεονέκτημα ώστε να αποκτήσει περίοπτη θέση στην Ευρώπη, και σε αυτόν τον εξαιρετικά ενεργό, σε παγκόσμιο επίπεδο, και επίκαιρο ερευνητικό τομέα. Για το ΙΤΕ αποτελεί μια μεγάλη επιτυχία και επιδίωξη πολλών ετών, καθώς και ένα σημαντικό βήμα για τον επαναπατρισμό κορυφαίων επιστημόνων».

«Το Ινστιτούτο Αστροφυσικής είναι ένα σημαντικό απόκτημα τόσο για το ΙΤΕ όσο και για το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Η αγαστή συνεργασία μεταξύ των δυο Ιδρυμάτων έφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα» δήλωσε ο κ. Νίκος Κυλάφης, Ομότιμος Καθηγητής Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και Συνεργαζόμενος Ερευνητής του ΙΤΕ.

«Σήμερα είναι μια μεγάλη μέρα για την Ελληνική επιστήμη – μία λαμπρή μέρα για την Κρήτη» ανέφερε σε δήλωσή του ο κ. Γιάννης Παπαμαστοράκης, Ομότιμος Καθηγητής Αστροφυσικής του Πανεπιστήμιου Κρήτης και Συνεργαζόμενος Ερευνητής του ΙΤΕ, Ιδρυτής του Αστεροσκοπείου του Σκίνακα.