Εθνική υποδομή χωρικών  δεδομένων, αρχαιολογικοί χώροι, μουσεία , και άλλοι χώροι πολιτισμού,  η οδηγία INSPIRE και οι εφαρμογές της σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς

Μήνας έναρξης:  1
Μήνας λήξης: 30
Συντονιστής: ΙΥΜ
Εμπλεκόμενοι φορείς: ΙΜΣ, ΙΠ, ΙΥΜ

Τεχνική περιγραφή ενότητας:

Η δράση αυτή που έχει στόχο την ανάπτυξη εθνικών οδηγιών για την χρήση και εφαρμογή του INSPIRE σε αντικείμενα πολιτισμού συμπεριλαμβανομένων αρχαιολογικών θέσεων και χώρων, διαδραματίζεται σε 4 δράσεις:

α) Καθορισμός προδιαγραφών γεωγραφικής αναφοράς  (ΕΕ3.1)

β) Κατασκευή παραδειγμάτων (ΕΕ3.2) και

γ) Δημιουργία οντολογίας εναρμονισμένης με το INSPIRE και το ISO21121 (ΕΕ3.3)

δ) Δημιουργία οδηγού καλής πρακτικής του INSPIRE για εθνική εφαρμογή (ΕΕ3.3)

Στόχοι:

Η κοινοτική οδηγία INSPIRE (Infrastructure for Spatial Information in Europe – Ευρωπαική Υποδομή Χωρικών Δεδομένων) δημιουργεί το θεσμικό πλαίσιο για την ίδρυση και τη λειτουργία της υποδομής χωρικών δεδομένων στην Ευρώπη, στηριζόμενο στις εθνικές υποδομές χωρικών δεδομένων των επιμέρους χωρών.

Έχει ως στόχο να καταστήσει δυνατή την κοινοχρησία εναρμονισμένων χωρικών και περιβαλλοντικών πληροφοριών, που θα είναι προσβάσιμες μέσω διαδικτύου.

Καθορίζει κανόνες που αποσκοπούν στη δημιουργία της υποδομής χωρικών πληροφοριών (INSPIRE) στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), με στόχο την ανταλλαγή, την κοινοχρησία, την πρόσβαση και τη χρήση διαλειτουργικών χωρικών και περιβαλλοντικών δεδομένων και υπηρεσιών χωρικών δεδομένων.

Η INSPIRE εφαρμόζεται στις πληροφορίες που συνδέονται με ένα γεωγραφικό πλαίσιο, όπως περιβαλλοντικές παρατηρήσεις, στατιστικές κ.λπ., οι οποίες τηρούνται σε ηλεκτρονική μορφή από τις δημόσιες αρχές ή εξ ονόματός τους. Οι πληροφορίες αυτές αφορούν περιοχές επί των οποίων ένα κράτος μέλος έχει ή ασκεί δικαιοδοτικά δικαιώματα και καλύπτουν θέματα όπως τα διοικητικά σύνορα, οι παρατηρήσεις της ποιότητας του αέρα, των υδάτων, των εδαφών, η βιοποικιλότητα, η χρήση γης, τα δίκτυα μεταφοράς, η υδρογραφία, το υψόμετρο, η γεωλογία, η κατανομή του πληθυσμού ή των ειδών, τα ενδιαιτήματα, οι βιομηχανικοί τόποι ή ακόμη οι ζώνες φυσικών κινδύνων.

Περιλαμβάνει γεωγραφικές και περιβαλλοντικές πληροφορίες συνολικά σε 34 επίπεδα, ομαδοποιημένες σε τρία παραρτήματα (themes). Οι πληροφορίες συνοδεύονται και από μεταδεδομένα, τα οποία αφορούν, μεταξύ άλλων, τους όρους που ισχύουν για την πρόσβαση και τη χρήση των χωρικών πληροφοριών, την ποιότητα και την ισχύ των πληροφοριών αυτών, τους όρους πρόσβασης, καθώς και τις δημόσιες αρχές που είναι αρμόδιες για τις πληροφορίες αυτές.

Το διεθνές πρότυπο ISO 21127 είναι μια θεμελιώδης οντολογία η οποία αποσκοπεί στη διασύνδεση και ολοκλήρωση πληροφοριών, που αφορούν στην πολιτιστική κληρονομιά και η οποία βασίζεται σε  μια κοινή εννοιολογική θεώρηση. Η οντολογία αυτή παρέχει ένα ενιαίο και επεκτάσιμο σημασιολογικό πλαίσιο ικανό να  συγκεντρώσει, συσχετίσει και ολοκληρώσει οποιασδήποτε πληροφορία που αφορά στην  πολιτιστική κληρονομιά. Ο σκοπός του προτύπου αυτού είναι να παρέχει μια κοινή γλώσσα μεταξύ των ειδικών του χώρου (αρχαιολόγοι, συντηρητές, επιμελητές κλπ.) για τη διαμόρφωση απαιτήσεων για πληροφοριακά συστήματα, να λειτουργεί ως οδηγός καλής πρακτικής για εννοιολογική μοντελοποίηση και να αποτελεί ένα  βασικό σχήμα για την δημιουργία μεγάλων συνδεδεμένων δικτύων γνώσεων στο Διαδίκτυο. Πέρα από τη χρήση του στην πολιτιστική κληρονομιά, έχει αποδειχθεί η χρησιμότητά του σε εφαρμογές «ηλεκτρονικών» επιστημών (e-science) και βιοποικιλότητας (biodiversity).

Το Κέντρο Πολιτισμικής Πληροφορικής του Εργαστηρίου Πληροφοριακών Συστημάτων, του ΙΠ- ΙΤΕ δραστηριοποιείται ως αρμόδιο κέντρο για το CIDOC-CRM  ISO 21127 στην ανάπτυξη και ανταλλαγή τεχνογνωσίας  με συμβουλευτικό ρόλο προς τους ερευνητές και υλοποιητές, όσο και στην διάδοση, συντήρηση και εξέλιξη του προτύπου.  Το Κέντρο έχει αναπτύξει μία σειρά καινοτόμων μεθόδων και συστημάτων, εφαρμογών εν λειτουργία και πολυπληθών διεθνών συνεργασιών και έχει αποκτήσει ιδιαίτερα εξειδικευμένη γνώση γύρω από τις ανάγκες και τις πληροφοριακές διεργασίες των πολιτιστικών οργανισμών. Επίσης ακολουθεί διεπιστημονική προσέγγιση και επιδιώκει να καλύψει ολόκληρο τον κύκλο ζωής της πολιτισμικής πληροφορίας και των διεργασιών τεκμηρίωσης, από την πρωτογενή πληροφορία, η οποία αποκτάται με την καταγραφή αντικειμένων και την καταχώριση υλικού πηγών, στην δευτερογενή πληροφορία, η οποία συσσωρεύεται ως αποτέλεσμα της επιστημονικής μελέτης του υλικού, έως την ηλεκτρονική έκδοση και έκθεση επιλεγμένου υλικού και την συσχέτιση, διαχείριση και ανταλλαγή όλων των προηγουμένων.

Το ΙΥΜ και ειδικότερα ο τομέας Περιφερειακής Ανάλυσης ασχολείται με την θέματα γεωπληροφορικής και ανάπτυξης εφαρμογών ΓΣΠ. Στα πλαίσια διαφόρων έργων και με συνεργασία άλλων ερευνητικών ομάδων  έχει αναπτύξει interoperable εφαρμογές για διάφορα θέματα που σχετίζονται με το περιβάλλον και την χρήση υπολογιστικών μοντέλων που προσομοιάζουν διάφορες περιβαλλοντικά φαινόμενα. Σε θέματα που σχετίζονται με πολιτιστική κληρονομιά έχει συνεργαστεί στο παρελθόν για την ανάπτυξη της ιστοσελίδα της International Olympic Committee και επιπλέον έχει σαν σημεία τις θέσεις αρχαιοτήτων στα Βόρεια παράλια του Νομού Ηρακλείου. Το  Εργαστήριο Γεωφυσικής – Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης και Αρχαιοπεριβάλλοντος του ΙΜΣ αποτελεί ένα κομβικό κέντρο της Ανατολικής Μεσογείου σε θέματα που άπτονται των Γεωφυσικών διασκοπήσεων και χαρτογράφησης με επίγειες και δορυφορικές τεχνικές και της ανάπτυξης εφαρμογών Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (κατασκευή πάνω από 45 βάσεων δεδομένων και 50 GIS/WEB_GIS εφαρμογών) με ιδιαίτερη έμφαση στο Πολιτιστικό Περιβάλλον. Η προσφορά υπηρεσιών και οι συνεργασίες του Εργαστηρίου έχουν επεκταθεί  συμπεριλαμβάνοντας ένα μεγάλο αριθμό ερευνητικών/πανεπιστημιακών  ιδρυμάτων και άλλων δημόσιων και ιδιωτικών φορέων από την Ελλάδα, Αυστραλία, Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία, ΗΠΑ, Κίνα, Κύπρο, Σουηδία, Ισλανδία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Βουλγαρία, Γερμανία, Ισπανία, κ.α.  Από το 1996 έχουν υλοποιηθεί περισσότερα από 120 ερευνητικά προγράμματα εφαρμοσμένης και πρωτογενούς έρευνας γεωφυσικών διασκοπήσεων και δορυφορικής τηλεπισκόπησης σε αρχαιολογικές θέσεις της Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου, Ουγγαρίας, N. Κορέας, κ.α. δημιουργώντας ένα πλήθος χαρτογραφικών δεδομένων και γεωγραφικών βάσεων πληροφοριών. Το Εργαστήριο είναι μέλος του EPOCH (European Network of Excellence in Open Cultural Heritage), του AGILE (Association of Geographic Information Laboratories of Europe) και της EARSEL (European Association of Remote Sensing Laboratories).

Στα πλαίσια  αυτής της ενότητας εργασιών θα επιδιωχθεί :

α) επέκταση του ISO 21121 ως προς τον καθορισμό των χωρικών εννοιών (γεωγραφικές, γεωφυσικές και γεωπολιτικές έννοιες) με βάση την κοινοτική οδηγία INSPIRE

β)  η ανάπτυξη ενός οδηγού καλής πρακτικής για εφαρμογή της οδηγίας INSPIRE για αντικείμενα πολιτισμού συμπεριλαμβανομένων χώρων και μνημείων, ο οποίος θα είναι συμβατός και με το διεθνές πρότυπο ISO21121.

γ) ανάπτυξη μιας μεθοδολογίας για ορισμό επεκτάσεων σε προυπάρχοντα διεθνή πρότυπα  συμβατών μετα πρότυπα αυτά.

Για την υλοποίηση του έργου αυτού θα δημιουργηθεί μια ομάδα εργασίας από τα τρία Ινστιτούτα του ΙΤΕ που συμμετέχουν στην ενότητα αυτή , η οποία θα υλοποιεί τακτικές συναντήσεις εργασίας